Van de 4,5 miljoen particuliere huiseigenaren in Nederland heeft 1/3 inmiddels zonnepanelen op het dak liggen. Grote aantallen overwegen dit op korte termijn te doen. Prima, zonnepanelen zijn een belangrijke stap om zelf je energie te produceren. Voor energie die je zelf niet gebruikt krijg je voorlopig een goede vergoeding van je energiebedrijf, waarmee je je investering snel terugverdient. Wetende dat de salderingsregeling vanaf 2023 wordt afgebouwd én zeker ook gezien de fors stijgende energieprijzen, is het nu echter zaak extra op te letten.
Extra opletten, op wat?
a. Je keuze voor een omvormer.
Wie een offerte aanvraagt voor zonnepanelen krijgt weliswaar de keuze tussen verschillende typen panelen maar heel vaak wordt er maar één omvormer aangeboden. Dat is wonderlijk, want juist met de keuze voor een omvormer bepaal je je mogelijkheden op de langere termijn. Is dat belangrijk? Jazeker. Want als vanaf 2023 de salderingsregeling wordt afgebouwd, ga je van je energieleverancier ieder jaar 9% minder voor de door jou geproduceerde en geleverde energie ontvangen. Wat nog erger is, als je meer produceert dan je verbruikt, lever je op dit moment eerst je kWh’s voor € 0,10 aan de energieleverancier. Moet je onverhoopt toch nog bij moeten kopen dan betaal je daar al gauw € 0,28 voor. Dat is niet wat je wilt.
TIP voor wie nu overweegt binnen een jaar zonnepanelen te plaatsen: laat je niet zomaar een omvormer aansmeren. Accepteer alleen een voorgestelde omvormer als deze geschikt is om later een batterij op aan te sluiten. Dan kun je je overproductie opslaan en gebruiken wanneer dat beter uitkomt.
b. Het logische moment om je CV-ketel te vervangen door een warmtepomp.
CV-ketels gaan gemiddeld 10-15 jaar mee. Zolang jouw ketel goed functioneert, is ons advies: heel goed onderhouden. Maar ketels gaan een keer kapot. Je zult de eerste niet zijn die ondanks een flinke onderhoudsbeurt, een nieuw expansievat en wat nieuwe onderdelen toch aan een nieuwe ketel moet. In die situatie moet het dan allemaal snel en heb je geen tijd om nog eens goed na te denken over een mogelijk alternatief: de warmtepomp.
Al totaal 360.000 huiseigenaren kozen de afgelopen jaren voor een warmtepomp. Van die systemen is naar schatting 80% all-electric en de rest hybride (met een extra gas CV-ketel voor de erg koude nachten en je warm water). De meeste systemen worden geplaatst in nieuwbouw. Voor bestaande bouw is de afweging een stuk lastiger. Het grote argument voor is dat je een warmtepomp nodig hebt om van het gas af te kunnen (wat in 2050 sowieso moet). Een ander argument om de switch te maken zit in je wooncomfort: in de zomer zorgt een goed gemonteerde warmtepomp ook voor aangename verkoeling van je huis. Voor veel mensen zijn nóg twee vragen belangrijk: hoe zit het op dit moment met de kwaliteit van warmtepompen én is de overstap kostentechnisch wel interessant? Hieronder ga ik er kort op in; in een volgende blog zal ik dat uitvoeriger doen.
Om met de kwaliteit te beginnen: zoals zo vaak hangt de kwaliteit van de warmtepomp af van de prijs. Als je iets meer betaalt, dan haal je een stille en betrouwbare warmtebron in huis. In Nederland is de warmtepomp relatief nieuw, maar in bijvoorbeeld Scandinavië wordt de warmtepomp al zeker 40 jaar breed gebruikt. De techniek is doorontwikkeld en stabiel.
In aanschaf is de warmtepomp op dit moment nog steeds zo’n 3 keer zo duur dan een nieuwe CV-ketel. Gelukkig helpen subsidies (in 2022 tijdelijk verhoogd van 20% naar 30%) om het verschil voor een deel te overbruggen. Het energiegebruik van een goed geplaatste warmtepomp is zo’n 3 tot 5 keer effectiever dan dat van een CV-ketel op gas. Gas is op dit moment 2,5 keer zo goedkoop als elektriciteit als je kijkt naar de energie-inhoud. Wij verwachten dat de gasprijs op termijn verder zal stijgen. Onze overtuiging is dat je het volledig in eigen hand hebt of je een eventuele investering in een warmtepomp gaat terugverdienen. Als je jezelf goed voorbereid via een goede isolatie van je woning ga je met je warmtepomp een factor 2 besparen op je verwarmingskosten. Laat je alleen maar een warmtepomp installeren zonder verder wat te veranderen, dan bespaar je nu nog niet op je verwarmingskosten. Maar wie weet wel over enige tijd als de gasprijs weers eens door het dak gaat.
TIP: hou je ketel goed in de gaten, zorg voor goed onderhoud én zorg dat je op tijd klaar (check isolatie) bent om de cv te vervangen door een warmtepomp. Ga je nog zonnepanelen leggen, hou er dan rekening mee dat je straks mét een warmtepomp (en eventueel een elektrische auto) meer kWh nodig hebt dan je nu verbruikt.
Op de achtergrond is nog van belang hoe de lokale/regionale warmtevoorziening bij jou in de buurt er in de toekomst uit gaat zien.
c. Energieslurpende apparaten vervangen of ze net iets slimmer gebruiken.
Vriezers, vaatwassers, wasmachines, drogers én de oplaadpaal voor je auto zijn de meest bekende energieslurpers (per jaar verbruikt de vaatwasser 90 kWh, het opladen van de auto 1000 - 4000 kWh!). Net als bij de ketel gaan wij er niet van uit dat je zomaar een goed functionerend apparaat de deur uit doet. Maar gezien de gemiddelde levensduur van deze apparaten weet je dat ze een keer stuk gaan en vervangen moeten worden. Let dan op het energielabel.
Als de salderingsregeling wordt afgebouwd en je hebt een serieuze elektriciteitsproductie door zonnepanelen dan wordt het ook extra relevant te kijken naar je gebruik van energie door de dag heen. In Afbeelding 1 zie je het stroomverbruik terwijl er onbewust (‘Family business as usual’) wordt omgegaan met energie. Als de wasmand vol is, wordt er een was gedraaid en aansluitend gedroogd. Als de accu van de EV leeg is, gaat deze aan de laadpaal. Als er thee gewenst is, gaat de waterkoker aan. Deze woning heeft nog geen warmtepomp.
Afbeelding 1: Gemiddeld verloop elektriciteitsverbruik over de dag – Family business as usual
De productie van elektriciteit valt niet goed samen met het tijdstip van gebruik van elektriciteit. Zonder salderingsregeling betekent dit veel stroom verkopen tegen een lage prijs en vervolgens weer veel stroom aankopen tegen een hoge prijs. De stroomrekening van deze woning gaat hierdoor met 33% omhoog.
Wat je altijd kunt doen, is slim omgaan met je energiehuishouding. Maakt dat iets uit? Jazeker! In Afbeelding 2 zie je dat het gezin zich bewust is van deze patronen en ook een aantal concrete tips hanteert om het proces van productie en verbruik meer evenwichtig te managen. De stroomslurpers zoals de wasmachine en de droger worden alleen gebruikt midden op de dag wanneer de stroomproductie maximaal is (dit heeft in de zomer natuurlijk een groter effect dan in de winter, maar de afbeelding geeft de gemiddelden over het jaar weer).
Afbeelding 2: Gemiddeld verloop elektriciteitsverbruik over de dag – Slimme huishouding
Natuurlijk kun je niet alles naar het midden van de dag verschuiven: in de ochtend zet je een kop thee en meestal kijk je ‘s avonds naar TV. Toch zie je dat je een behoorlijke verschuiving van het gebruik kunt realiseren. Dit doe je door apparatuur aan te schaffen die, mogelijk via een huisautomatisering, op een vooraf bepaalde tijd kan inschakelen. De stroomrekening van deze woning gaat met 27% omhoog, toch 6% minder.
We hadden het bij de omvormer al over de batterij die in de toekomst gaat komen. Hier zie je waarom. Ook al ga nog zo slim om met je apparaten met een batterij realiseer je een nog groter effect. Met een eigen batterij stijgen je kosten nog maar 3-6% na de afschaffing van de saldering. Natuurlijk moet je hiervoor extra investeren, maar met de dalende prijzen voor batterijen komt het moment dat het uit kan steeds dichterbij.
Conclusie: wie de komende tijd zonnepanelen aanschaft, profiteert nog een paar jaar van de salderingsregeling. Vanaf 2023 wordt het rendement daarvan geleidelijk afgebouwd. Je kunt daar tijdig op inspelen. Kies een omvormer die geschikt is om er op termijn een batterij op aan te sluiten. Zorg, voordat je CV-ketel het begeeft, dat je de voor- en nadelen ten opzichte van een warmtepomp op een rij hebt. Tot slot, weet hoe het gebruik van al die apparaten in huis je energieverbruik en je kosten beïnvloedt. Als apparaten stuk gaan, koop dan nieuwe versie met een beter energielabel en de mogelijkheid om uitgesteld in te schakelen. Zodra de salderingsregeling aan het verdwijnen is en zolang je nog geen batterij hebt denk ook goed na over de tijdstippen waarop je de auto oplaadt, een wasje draait of met je Quooker kraan heet water tapt. Geloof me: het maakt uit!
Chris van Lith, Energietechneut
